کد مطلب:188470 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:214
معرفی جابر جعفی
استاد: جابر جعفی را به خوبی می شناسم، او جابر بن یزید جعفی، از تربیت یافتگان و شاگردان ممتاز مكتب امام باقر و از مردم كوفه است كه برای درك محضر امام و استفاده از دانش آن حضرت، در مدینه سكنی گزند، و زمانی بس دراز از عمر خود را با امام باقر علیه السلام سپری نمود، در سفر حج، مسجد و مجلس درس آن حضرت همراه ایشان بود، او به مراتب علمی بالائی دست یافت و اكنون كه روزگار امام صادق علیه السلام است در قید حیات بوده و از محضر پر فیض ایشان استفاده می كند. امتیازات علمی و معنوی جابر به
[ صفحه 45]
گونه ای بود كه، وقتی از امام صادق علیه السلام سؤال شد، جایگاه جابر نزد شما چگونه است؟ حضرت فرمود: «جابر نزد ما مانند سلمان نزد پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم است» زیرا جابر پس از امام باقر علیه السلام از جمله ی بزرگان اصحاب امام صادق علیه السلام و از نیاكان و پاكانی است كه حضرت او را به بهشت بشارت داد. روزی به جابر گفته شد، تو از تربیت یافتگان ممتاز حوزه ی درسی امام باقر علیه السلام هستی و هفتاد هزار حدیث كه همگی از اسرار است از ایشان شنیده ای و به هنگام نقل حدیث از امام، می گویی: «حدثنی وصی الاوصیاء و وارث علم الانبیاء...»
جابر گفت: البته چنین است، اما اجازه ی نقل همه ی احادیث را ندارم. هنگامی كه كثرت اسرار بر وجودم سنگینی می كند و گاهی كه نیروی تحمل این اسرار را در خود ندیده حالی چون دیوانگان می یابم، به دستور امام روی به صحرا آورده، گودالی حفر كرده و سر در آن فرود برده و می گویم: «محمد بن علی چنین گفت» «محمد بن علی چنان گفت» تا آرام شوم.
همسفر: اكنون كه از مقام جابر نزد امام باقر علیه السلام صحبت شد به یاد آوردم كه روزی جابر سخنی از آن امام درباره ی معیار دوستی آل محمد و نیز ناپایداری دنیا گفت، او می گفت: امام باقر علیه السلام به من فرمود: ای جابر سلام مرا به دوستان و پیروان ما برسان و به آنها بگو: هیچ خویشاوندی میان ما و خدای ما نیست و هیچ كس نمی تواند به پروردگار نزدیك باشد، مگر به اطاعت و فرمانبرداری از او... آنگاه فرمود: ای جابر كسی كه به فرمان خدا عمل كرده و ما
[ صفحه 46]
را دوست داشته باشد، دوستی ما او را سود دهد و هر كه معصیت خدا كند به هیچ شكل محبت ما او را سودی نرساند [1] پس جابر سخنی دیگر از امام را در وصف مومنان واقعی و شیعیان بیان كرد: او گفت: امام باقر علیه السلام به من فرمود: ای جابر! آخرت، خانه ی آرامش و همیشگی و دنیا، خانه ی ناپایداری و نیستی است. اما دنیا دوستان گرفتار غفلتند و مؤمنان اهل اندیشه و عبرت و دارای دركی عمیق هستند، پیامها و شنیدنیهای دنیایی گوش آنها را از یاد خدا كر نمی كند و تجملات و زینتهای دنیا چشم آنها را بر یاد خدا كور نمی سازد [2] .
جابر می گفت: امام در وصف شیعیان نیز به من می فرمود: ای جابر! اگر كسی تنها ادعا كند كه شیعه بوده و ما اهل بیت را دوست دارد آیا همین بس است؟! به خدا سوگند شیعه ی ما نیست مگر آن كه از مخالفت با خدا بپرهیزد و خدا را اطاعت كند. ای جابر شیعیان ما شناخته نمی شود مگر به داشتن صفت تواضع و خشوع و
[ صفحه 47]
امانتداری و پیوسته به یاد خدا بودن و روزه و نماز به جای آوردن و نیكی به پدر و مادر و رسیدگی به همسایگان و تهیدستان و جز با عمل و پرهیز از گناه به ولایت ما نمی رسند. سپس به امام عرض كردم: اگر شیعه باید چنین صفاتی را دارا باشد اكنون من شیعه ای نمی شناسم. [3] .
استاد: در گذشته از تجلی دانش در سیره ی عملی امام باقر علیه السلام سخن به میان آمد، چه به جا است كه اكنون نگاهی گذرا به كلام حكیمانه ی آن حضرت نیز داشته باشیم تا تجلی عظمت علمی امام باقر علیه السلام را در سخنان گهربار ایشان نیز شاهد باشیم. زیرا جلوه ی حق را در كلام خاندان رسالت و اهل بیت پیامبر می یابیم و گفتار عالمانه و حكیمانه ی ایشان، راهگشا و درسی برای حق جویان و حق طلبان است.
[ صفحه 45]
گونه ای بود كه، وقتی از امام صادق علیه السلام سؤال شد، جایگاه جابر نزد شما چگونه است؟ حضرت فرمود: «جابر نزد ما مانند سلمان نزد پیامبر صلی الله علیه و اله و سلم است» زیرا جابر پس از امام باقر علیه السلام از جمله ی بزرگان اصحاب امام صادق علیه السلام و از نیاكان و پاكانی است كه حضرت او را به بهشت بشارت داد. روزی به جابر گفته شد، تو از تربیت یافتگان ممتاز حوزه ی درسی امام باقر علیه السلام هستی و هفتاد هزار حدیث كه همگی از اسرار است از ایشان شنیده ای و به هنگام نقل حدیث از امام، می گویی: «حدثنی وصی الاوصیاء و وارث علم الانبیاء...»
جابر گفت: البته چنین است، اما اجازه ی نقل همه ی احادیث را ندارم. هنگامی كه كثرت اسرار بر وجودم سنگینی می كند و گاهی كه نیروی تحمل این اسرار را در خود ندیده حالی چون دیوانگان می یابم، به دستور امام روی به صحرا آورده، گودالی حفر كرده و سر در آن فرود برده و می گویم: «محمد بن علی چنین گفت» «محمد بن علی چنان گفت» تا آرام شوم.
همسفر: اكنون كه از مقام جابر نزد امام باقر علیه السلام صحبت شد به یاد آوردم كه روزی جابر سخنی از آن امام درباره ی معیار دوستی آل محمد و نیز ناپایداری دنیا گفت، او می گفت: امام باقر علیه السلام به من فرمود: ای جابر سلام مرا به دوستان و پیروان ما برسان و به آنها بگو: هیچ خویشاوندی میان ما و خدای ما نیست و هیچ كس نمی تواند به پروردگار نزدیك باشد، مگر به اطاعت و فرمانبرداری از او... آنگاه فرمود: ای جابر كسی كه به فرمان خدا عمل كرده و ما
[ صفحه 46]
را دوست داشته باشد، دوستی ما او را سود دهد و هر كه معصیت خدا كند به هیچ شكل محبت ما او را سودی نرساند [1] پس جابر سخنی دیگر از امام را در وصف مومنان واقعی و شیعیان بیان كرد: او گفت: امام باقر علیه السلام به من فرمود: ای جابر! آخرت، خانه ی آرامش و همیشگی و دنیا، خانه ی ناپایداری و نیستی است. اما دنیا دوستان گرفتار غفلتند و مؤمنان اهل اندیشه و عبرت و دارای دركی عمیق هستند، پیامها و شنیدنیهای دنیایی گوش آنها را از یاد خدا كر نمی كند و تجملات و زینتهای دنیا چشم آنها را بر یاد خدا كور نمی سازد [2] .
جابر می گفت: امام در وصف شیعیان نیز به من می فرمود: ای جابر! اگر كسی تنها ادعا كند كه شیعه بوده و ما اهل بیت را دوست دارد آیا همین بس است؟! به خدا سوگند شیعه ی ما نیست مگر آن كه از مخالفت با خدا بپرهیزد و خدا را اطاعت كند. ای جابر شیعیان ما شناخته نمی شود مگر به داشتن صفت تواضع و خشوع و
[ صفحه 47]
امانتداری و پیوسته به یاد خدا بودن و روزه و نماز به جای آوردن و نیكی به پدر و مادر و رسیدگی به همسایگان و تهیدستان و جز با عمل و پرهیز از گناه به ولایت ما نمی رسند. سپس به امام عرض كردم: اگر شیعه باید چنین صفاتی را دارا باشد اكنون من شیعه ای نمی شناسم. [3] .
استاد: در گذشته از تجلی دانش در سیره ی عملی امام باقر علیه السلام سخن به میان آمد، چه به جا است كه اكنون نگاهی گذرا به كلام حكیمانه ی آن حضرت نیز داشته باشیم تا تجلی عظمت علمی امام باقر علیه السلام را در سخنان گهربار ایشان نیز شاهد باشیم. زیرا جلوه ی حق را در كلام خاندان رسالت و اهل بیت پیامبر می یابیم و گفتار عالمانه و حكیمانه ی ایشان، راهگشا و درسی برای حق جویان و حق طلبان است.
[1] يا جابر: بلغ شيعتي عني السلام و اعلمهم انه لا قرابة بيننا و بين الله عزوجل و لا يتقرب اليه الا بالطاعة له، يا جابر، من اطاع الله و احبنا فهو ولينا و من عصي الله لم ينفعه حبنا.
[2] يا جابر: ان المومنين لم يطمئنوا ال الدنيا ببقائهم فيها و لم يأمنوا قدومهم الاخرة، يا جابر! الاخرة دار قرار و الدنيا دارفناء وزوال و لكن اهل الدنيا اهل غفلة و كان المؤمنون هم الفقهاء، اهل فكرة و عبرة لم يصمهم عن ذكر الله ما سمعوا باذنهم و لم يعمهم عن ذكر الله مارأوا من الزينة.
[3] عن ابي جعفر قال يا جابر: ايكتفي من ينتحل التشيع ان يقول بحبنا اهل البيت!! فو الله ما شيعتنا الا من اتقي الله و اطاعة و ما كانوا يعرفون، يا جابر الا بالتواضع و التخشع و الامانة و كثرة ذكر الله و ما تنال و لايتنا الا بالعمل و الورع.